Kiralık araçlara yapılan aylık fazla mesai ödemesi

……………. Genel Müdürlüğü tarafından Yüklenici …………. Şti’ne ihale edilen ……… sözleşme tarihli ve ………… TL sözleşme bedelli “………..İşi” nde; kiralık araçlara yapılan aylık fazla mesai ödemelerinin sözleşme eki teknik şartnamede yer alan hükme uygun olarak yapılmaması sonucunda …………….TL tutarında kamu zararına neden olunduğu konusuyla ilgili olarak;

İhale konusu “………İşi”ne ilişkin sözleşmenin eki Teknik Şartnamenin “Mali Hak ve Yükümlülükler ile İlgili Koşullar” adlı 3 üncü bölümünün (3) numaralı bendinde “Araçların aylık kullanım limitleri her araç sınıfı için ayrı olmak üzere belirtilmiştir. Bu kilometreler idare işi için fiili olarak yapılan kilometre olup kilometre başlangıcı idare personelinin araca bindiği yerden başlayacak, indiği yerde bitecektir. Her araç sınıfı için ayrı bir havuz oluşturulacak, hesaplanan toplam aylık kilometre aşıldığı takdirde fazla yapılan her kilometre için aşağıda belirtilen formüle göre km fazlası ve fazla mesai ödenecektir.” hükmü yer almaktadır.

Fazla Mesai Formülü = Günlük Kiralama Bedeli / 8 Saat

Fazla Km Formülü = Günlük Kiralama Bedeli / Araç İçin Belirlenen Günlük Km.

Denetçi tarafından yazılan sorguda da belirtildiği üzere, İhale konusu “……….İşi” ne ilişkin Teknik Şartnamenin yukarıdaki belirtilen hükmüne göre, her bir araç sınıfı için ayrı ayrı oluşturulacak havuzlarda yer alan araçların, bulundukları havuzda aylık olarak yapmaları gereken toplam kilometreyi aşmaları halinde, fazla yapılan her kilometre için fazla mesai formülüne göre kendilerine fazla mesai ödenmesi gerekmektedir. Diğer bir ifade ile fazla mesai ödenebilmesinin koşulu, her bir araç sınıfı için belirlenen havuzda yer alan araçların aylık olarak yapmaları gereken toplam kilometreyi aşmalarıdır. Uygulamada, kilometre fazlası için yapılan ödemelerin hatasız bir şekilde yapıldığı ancak, fazla mesai ödemelerinin Teknik Şartnamenin belirtilen bu hükmüne göre değil, kiralık araçlara yerleştirilen araç takip sisteminden alınan fazla çalışma saat sürelerine göre ödendiği görülmüştür. Yani araç havuzlarında yer alan araçların, aylık olarak yapmaları gereken toplam kilometreyi aşıp aşmadıkları dikkate alınmamış, günlük çalışma süresinin (8 saat) aşılması halinde fazla mesai ücreti ödemesi yapılmıştır. Ancak bu şekilde bir ödeme yapılabileceğine ilişkin Sözleşme ve eki Şartnamede herhangi bir hüküm bulunmamakta olup Birim Fiyat Teklif Cetvelinde de Yüklenici tarafından buna ilişkin olarak verilen bir teklif yoktur. Sonuç itibariyle, İhaleye ilişkin Teknik Şartnamede yer alan hükme uygun olarak hesaplanıp ödenmesi gereken fazla mesai ücretlerinin, sözleşme ve eki şartname hükümlerinde herhangi bir şekilde yer almayan bu uygulamaya göre ödenmesi sonucu ……… TL tutarında kamu zararına yol açılmıştır.Sorumlular tarafından yapılan savunmalarda, “Teknik Şartnamenin araç sınıflandırma çizelgesinde 24 saat esasına dayalı çalışacak araçlar belirlenmiştir. Çizelgede görülebilir. Yani araçlarla ilgili iki tür çalışma programı belirlenmiş 8 saat ve 24 saat çalışacak araçlar şartnamede ayrı ayrı gösterilmiştir.” ifadesi kullanmışlardır. Araçların günlük çalışma saat süreleri sorgu eki kamu zararı hesaplama tablolarının “H” sütununda zaten yer almaktadır. Dolayısıyla bu husus denetçi tarafından yazılan sorguda ve sorgu eki kamu zararı tablosunda dikkate alınmıştır. Yine sorumlular, savunmalarında; 24 saat esasına dayalı olarak çalışan araçlara ödenen km fazlası mesailerinin, Denetçi tarafından yazılan sorguda, saatlik mesai gibi değerlendirilerek kamu zararı hesaplama tablolarına yansıtıldığını iddia etmişler ve böyle bir ödemenin bulunmadığını ifade edilmiştir. Ancak, Denetçi sorgusunda, sorumluların iddia ettikleri şekilde bir değerlendirme yapılmamıştır. Kamu zararı hesaplama tablolarının “N” sütunlarında idarece yükleniciye ödenen aylık fazla mesai ücretleri yer almaktadır, ancak hangi araç sınıfı için ne kadar fazla mesai ücreti ödendiğine ilişkin ayrıntıya yer verilmemiştir. Bunların ayrıntısı İdare tarafından düzenlenen hakedişlerin ekinde zaten mevcuttur. Burada şu hususu bir kez daha belirtmek gerekir ki, Sözleşme eki Teknik Şartnamedeki hükme göre; araç sınıfları dikkate alınarak oluşturulacak havuzlarda yer alan araçların, bulundukları havuzlarda aylık olarak yapmaları gereken toplam kilometreyi aşmaları halinde, bu araçlara fazla mesai formülüne göre fazla mesai ödemesi yapılacaktır. Teknik şartnamede “Fazla Mesai Formülü = Günlük Kiralama Bedeli / 8 Saat” olarak belirlenmiştir. Yani, saat başına fazla mesai ödemesi günlük kiralama bedelinin sekizde biri olacaktır. Sorgu eki kamu zararı hesaplama tablolarının “M = Ödenmesi Gereken Fazla Mesai Ücreti” sütunlarında yer alan (0,00) dışındaki tutarlar; bulundukları havuzda aylık yapmaları gereken toplam kilometreyi aşan araç sınıfları için Teknik Şartnamenin yukarıdaki hükmü gereği fazla mesai formülüne göre hesaplanan ve Yükleniciye aylık bazda ödenmesi gereken fazla mesai ücretleridir. 2013 yılının ilk dokuz ayına ilişkin kamu zararı hesaplama tabloları incelendiğinde; bu aylarda, 24 saat esasına dayalı olarak çalışan bazı araç sınıfları için de “ödenmesi gereken fazla mesai ücretleri” hesaplandığı görülmektedir. Bunun nedeni; fazla mesai ücreti ödenebilmesinin koşulunun, tıpkı km fazlası için hesaplanacak ödemelerde olduğu gibi, araç sınıfları için belirlenen havuzlarda yer alan araçların, aylık bazda yapmaları gereken toplam kilometreyi aşmalarına bağlanmış olmasıdır. 24 saat esasına dayalı olarak çalışan bu araçların fazla mesai yapmalarının fiili olarak mümkün olmadığı düşünülebilecek olsa da, Şartnamenin yukarıdaki hükmü gereği araç sınıfları için aylık bazda belirlenen toplam km aşıldığında, bu araçlara da fazla mesai ücreti ödenmesi gerekmektedir.

Yine sorumlular tarafından yapılan savunmalarda, “Günlük Kiralama Bedeli/ 8 Saat” olan fazla mesai formülünün kullanılmaması durumunda tüm araçların 24 saat esasına dayalı olarak çalışması gerektiği, bunun da ihale maliyetine yansıyıp idare aleyhine olacağı ifade edilmiş ve araçların hizmet sürelerinin 8 saat ve 24 saat şeklinde ayrılmasının İdare lehine bir uygulama olduğu belirtilmiştir. Ancak, sorumluların bu ifadeleriyle ne anlatmak istedikleri tam olarak anlaşılamamaktadır. Denetçi tarafından yazılan sorguda, ne araçların hizmet sürelerinin 8 saat ve 24 saat şeklinde ayrılmasının kamu zararına sebep olduğuna yönelik bir ifade, ne de, “Günlük Kiralama Bedeli/ 8 Saat” olan fazla mesai formülünün kullanılmaması gerektiğine yönelik bir ifade yer almamaktadır. Sorguda açıkça belirtildiği üzere, araçlara, koşulu sağlandığında fazla mesai ödenmesinde herhangi bir sıkıntı bulunmamaktadır. Bu koşul ise, Sözleşme eki Teknik Şartnamenin “Mali Hak ve Yükümlülükler ile İlgili Koşullar” adlı 3’üncü bölümünün (3) numaralı bendinde açıkça ifade edilen, her bir araç sınıfı için belirlenen havuzda yer alan araçların aylık olarak yapmaları gereken toplam kilometreyi aşmaları gerektiğidir. Bu sağlandığında, araçlara “Günlük Kiralama Bedeli / 8 Saat” olan fazla mesai formülüne göre fazla mesai ödenebilecektir. Aksi takdirde, yani araç sınıfı için belirlenen havuzda yer alan araçların aylık olarak yapmaları gereken toplam kilometreyi aşmamaları halinde, araçlara fazla mesai ödenebilmesi mümkün değildir. Ancak, Yükleniciye yapılan fazla mesai ücreti ödemelerinde, Teknik Şartnamede yer alan bu şart (her bir araç sınıfı için aylık belirlenen toplam kilometrenin aşılması) İdarece dikkate alınmamıştır. Dolayısıyla, belirtmek gerekir ki, sorgu eki kamu zararı hesaplama tablolarının “M = Ödenmesi Gereken Fazla Mesai Ücreti” sütunlarında yer alan kamu zararı tutarları, Teknik Şartnamenin, fazla mesai ödemesine ilişkin olarak detaylı bir şekilde açıklanmış bu hükümleri doğrultusunda hesaplanmıştır. Bu itibarla, sorumlular tarafından, kamu zararına neden olunmadığına ilişkin olarak, yapılmış olan savunmalara katılmak mümkün görünmemektedir.

Bu itibarla, kiralık araçlar için Teknik Şartnamede öngörülen fazla mesai ücretlerinin hatalı hesaplanarak ödemede bulunulmasından kaynaklanan …………. TL tutarındaki kamu zararının;

Harcama Yetkilisi …………….. ve Gerçekleştirme Görevlisi ……………….. ’ya

…………………… müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine,

Daire Başkanı ……………. ile Üye ……………….nın; “4857 sayılı İş Kanunu’nun 63 üncü maddesinde belirtilen hüküm gereğince, 24 saat esasına dayalı olarak çalışacağı belirtilen araçlar dışında, İdarenin belirlediği günlük çalışma süresi 8 saat ile sınırlanmış, bu husus İdarenin ihaleye çıktığı teknik şartnamede yer almıştır. Ayrıca, Teknik Şartnamede, araçlar için “km fazlası” ile “fazla mesai” ödemeleri de ayrı ayrı belirtilmiştir. Uygulamada da kiralanan araçların fazla mesai uygulaması km hesabı ile ilişkilendirilmeksizin çalışma süresi sınırı esas alınarak ayrıca yapılmaktadır. Kiralanan araçlardaki km fazlalığı hesabı ise fazla mesai uygulamasına paralel olarak sözleşmedeki km sınırının aşılması halinde ayrıca uygulanmaktadır. Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda İdarenin yaptığı ödemeler Teknik Şartnameye uygun olduğundan ve Raporda yer alan tablolara göre hesaplanan kamu zararı oluşmadığından yapılan işlemlerin yasal düzenlemelere uygun olduğu yönünde karar verilmesi gerekir.” şeklindeki ayrışık görüşüne karşı, oyçokluğuyla karar verildi.